Karşılaştığımız durum veya fikirlere karşı verdiğimiz tepkilerde, tamamen özgün şekilde mi hareket ediyoruz? Çevremizdeki insanlar bizi ne kadar etkiliyor? Ülkemizde de bir dönem çokça yaygın olan sitkom yapımlardaki gülme efekti neden kullanılıyordu? Solomon Asch bizler için yıllar önce bir deney yapmış, bakalım sonuçlar nasıl?
Solomon Asch adındaki Amerikalı sosyal psikolog, 1953 yılında bir deney düzenledi. Deneyin amacı, insanların karar verme anlarında çevresinden ne kadar etkilendiğini tespit etmekti.
Asch Deneyi Nasıl Yapıldı?
Deneye katılacak olan insanlar, bunun bir görüş testi olduğunu zannediyordu. Denekler, deney asistanlarından oluşan bir grubun içinde yer alıyorlardı. Yani bütün denekler sırayla bu grupta bulunuyor ama hepsi içinde bulunduğu gurubun tamamen rastgele insanlardan oluştuğunu sanıyordu. Deneklere görselde olduğu gibi görüntüler gösteriliyor ve ilk çizgiyle aynı uzunlukta olan çizginin hangisi olduğu soruluyordu. Denekler, asistanlardan sonra cevap verecek şekilde oturtulmuştu. Deney asistanları ilk görüntüde doğru olanı söylüyor ama sonraki görüntülerde bilerek yanlış cevaplar veriyordu. Deneklerin çoğu ilk birkaç görüntüde doğru cevapları veriyor ama bir süre sonra gruba uyum sağlamayı tercih ederek, bariz olan doğru yerine asistanların verdiği yanlış cevaplar vermeye başlıyordu. Deneklerin yaklaşık %75’i uyum sağlamak için en az bir kez yanlış cevap verdi.
Asch Deneyi – Sonuç Olarak
İnsan, doğası gereği sosyal bir canlıdır. Çoğumuz farklı şekillerde bu uyumlu olma prensibini benimsiyoruz. Bunu bazen yanlışı görmezden gelerek, bazen bir topluluğa katılarak, bazen de bir dizideki gülme efektine eşlik ederek yapıyoruz. Uyum sağlamak tamamen kötü bir davranış biçimi değil tabi ki. Hayatımızı kolaylaştırdığı veya zaman kazandırdığı bir çok durum var. Fakat yine de düşünerek hareket etmek, sorular sormak, içinde bulunduğumuz ortamda neyi neden yaptığımızı bulmak açısından daha faydalı olacaktır.
Asch Deneyi, 2017 yılında tekrar yapıldı. Uyumluluk ile ilgili farklı deneylerinde içinde bulunduğu ve yazımızın ilham kaynağı olan videoyu, Türkçe alt yazılı olarak aşağıdaki bölümden izleyebilirsiniz. Düşüncelerini ve yorumlarını bizimle paylaşmaktan çekinme.
Kaynak : Asch Deneyi Nedir?
